Το ιερό στολίδι της Πάρου είναι ο ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, ένα από τα σημαντικότερα παλαιοχριστιανικά μνημεία της ελληνικής γης. Βρίσκεται στο Β.Α. τμήμα της πόλης της Πάρου, σε μικρή απόσταση από το λιμάνι. Μέσα από τους θρύλους του βυζαντίου ξεκινά η ιστορία της Εκατονταπυλιανής που πρέπει να οικοδομήθηκε τον 4ο αιώνα.

                        Αρχικά ήταν μία σταυρική ξυλόστεγη βασιλική εκκλησία που καταστράφηκε πιθανώς από πυρκαγιά. Την εποχή του Ιουστινιανού ανακατασκευάστηκε και διαμορφώθηκε με θόλους και τρούλο. Σύμφωνα με την παράδοση τον Ιουστινιάνειο ναό της Εκατονταπυλιανής, έκτισε ο μαθητής του πρωτομάστορα που έκτισε την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης.

                        Κατά τις εποχές της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας δοκίμασε πολλές καταστροφές και λεηλασίες. Την μεγαλύτερη όμως καταστροφή, έπαθε ο ναός στους σεισμούς του 1773. Η μετέπειτα επισκευή παραμόρφωσε την αρχική επιβλητική μορφή του. Το 1959 άρχισε η αποκατάσταση της Εκατονταπυλιανής, η οποία σήμερα έχει την μορφή της εποχής του Ιουστινιανού, σταυρική βασιλική με τρούλο.

                        Τα γλυπτά που στολίζουν τον ναό, προέρχονται από τον αρχαίο ναό της Δήμητρας που βρισκόταν στο λιμάνι της Παροικίας. Στη νότια πλευρά του μεγάλου ναού, βρίσκεται το βαπτιστήριο του 4ου αιώνα, το αρχαιότερο και καλύτερα διατηρημένο βαπτιστήριο σε όλη την ορθόδοξη ανατολή. Στο βαπτιστήριο υπάρχει η παλαιότερη τοιχογραφία από όσες βρέθηκαν στο νησί. Είναι του 11ου - 12ου αιώνα και εικονίζει τον Άγιο Γεώργιο. Στην Εκατονταπυλιανή στεγάζεται και το βυζαντινό μουσείο της Παροικίας με σπάνιας τέχνης εικόνες, ξυλόγλυπτα και άλλα εκκλησιαστικά κειμήλια από την περίοδο του βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας. 

                        Η μεγαλύτερη γιορτή του νησιού είναι η γιορτή της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου, οπότε ο θρησκευτικός εορτασμός συνοδεύεται από μεγάλο λαϊκό πανηγύρι.